دسترسی ها

در سفرم به قندهار در جنوب افغانستان از کوچه‌ای رد شدم که حال‌وهوای متفاوتی داشت. صدای برخورد چکش با آهن‌پاره‌‌ها، صدایی که سالهاست بیشتر از مغازه‌های/دکان‌های گلین و رنگ‌ و رو رفته این محله به گوش می‌رسد‌. ده‌ها مسگر و حلبی‌ساز در دکان‌های دو طرف یک کوچه نسبتا پر جنب‌وجوش در حال نرم کردن دل آهن‌پاره‌ها و دادن شکل و شمایل به آن بودند. “تک‌تک بازار” به دلیل سروصداهایی که از برخورد چکش با آهن در آن بلند است به این نام مسما شده است.

“تک‌تک بازار” در محله توپخانه، در ناحیه‌ اول شهر قندهار واقع شده ‌است. این محله که از قدیمی‌ترین محلات قندهار است به مرکز فارسی‌زبان‌ها در این ولایت شهرت دارد.

اکثریت مردم قندهار پشتوزبان هستند و مردم این محله را “پارسی‌وانان” (گویندگان زبان فارسی) می‌خوانند.

کسبه‌کاران می‌گویند این بازار را نه تنها پدران آن‌ها بنا نهاده‌اند که پیشه مسگری و حلبی‌سازی را هم فارسی‌زبان‌های قندهار در این ولایت آغاز کرده‌اند.

از صحبت با اهالی این بازار دریافتم که کار و بار فلز دیگری هم در این ولایت دست فارسی‌زبان‌ها است؛ فلز گران‌بهای طلا.

روانه رسته زرگران در بازار مرکزی شهر شدم. سه بازار بزرگ طلافروشی، صدها زرگری و مغازه طلافروشی را در خود جا داده که همه فعال هستند. با سر زدن به این طلافروشی‌هی پر زرق و برق دریافتم که در کسب‌وکار زرگری هم فارسی‌زبان‌های بومی قندهار حرف‌ اول را می‌زنند.

زیورآلات ساخته‌شده‌ در کارگاه‌های شهر قندهار اغلب با نام “طلای ایرانی و عربی” در این شهر و سایر ولایت‌های جنوبی افغانستان به فروش می‌رسد.

محمد جواد، از زرگران قندهار می‌گوید: “زرگری برای ما فارسی‌زبان قندهار از پدران ما میراث مانده است. ما در زمان جنگ‌های داخلی وقتی به مشهد ایران مهاجر شدیم آنجا حرفه زرگری را ادامه دادیم. وقتی دوباره به قندهار برگشتیم پیشه پدری را از سر گرفتیم.”

سید مقتدا میران، جوانی از جامعه شیعه و فارسی‌زبان قندهار با کسب حدود بیش از هفت هزار رای در انتخابات پارلمانی ماه مهر/میزان سال گذشته، به‌ مجلس نمایندگان راه یافت. به این ترتیب یک غیرپشتون در ولایتی عمدتا پشتون‌نشین، بیشترین رای را در میان بیش از صد نامزد به دست آورد.

برای شرکت در یکی از محافل فرهنگی که در یکی از سالن‌های عروسی برگزار شده بود سر زدم. این برنامه با موضوع حفاظت از محیط زیست برگزار شده بود که حدود ۳۰۰نفر در آن شرکت کرده بودند.

به دلیل رسوم دست و پاگیر نقش و حضور زنان قندهار در چنین محافلی کمرنگ است. تنها زن صدرنشین در اینجا هم متعلق به جامعه فارسی‌زبان است. مریم درانی به چنین مجالسی شرکت می‌کند تا راه را برای اشتراک زنان دیگر هموار کند.

مریم درانی می‌گوید:”زنان قندهار در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی سهم دارند اما تلاش آنان کمتر بازتاب یافته است. من برای این در برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی شرکت می‌کنم تا نشان دهم که قندهار هم زنان فعالی دارند. از طرفی هم با اشتراک من در این برنامه‌ها زنان دیگر هم تشویق خواهند شد تا نقش‌شان را در اجتماع بازی کنند.”

برای دانستن چند و چون زندگی فارسی‌زبانان قندهار سراغ یک پژوهشگر قندهاری را گرفتم. به گفته او جمعیت فارسی‌زبان‌ها در این ولایت به حدود پنجاه‌هزار نفر می‌رسد. جمعیت قندهار حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر است.