دسترسی ها

شهریار زمانی درحالی از تاثیرهای مثبت و منفی شرایط اجتماعی بر روی کار نویسندگان می‌گوید، که معتقد است، نویسنده‌ها و جایزه‌های ادبی دو خط موازی هستند.

این نویسنده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره وضعیت داستان‌نویسی در سالی که گذشت و تاثیر وقایع اجتماعی بر آن اظهار کرد: سال ۹۸ برای خیلی از مشاغل سال پرباری نبود. یکی از این بخش‌ها نویسندگان بودند. نویسندگان هم در فرآیند نوشتن نیاز به آرامش دارند و هم به لحاظ معیشتی و روحی بعد از این‌که کارشان نوشته و چاپ شد. در مقطعی که کار آن‌ها باید برای چاپ و تولید برود، نیازمند لوازمی است  که در هر دو مرحله، سال ۹۸ سال پرباری برای نویسنده‌ها نبود.

او با بیان این‌که نویسنده‌ها در سالی که گذشت مشکلاتی برای نوشتن کتاب و چاپ آن داشتند گفت: این مشکلات هم به لحاظ کمی و هم کیفی بر کار نویسنده اثر می‌گذارد. البته یک نکته مثبت هم وجود دارد، اتفاقات و حوادث جامعه زمینه‌های داستانی‌ای هم دارند که البته استفاده از آن‌ها بعدا معلوم می‌شود، چون زمان‌بر است. ولی می‌توان از این زاویه هم به اتفاقاتی که افتاد نگاه کرد. هرچند که دردناک بود، اما برای خلق ادبیات داستانی سوژه‌ها و موضوعاتی خوبی داشت.

زمانی درباره وضعیت جایزه‌های ادبی نیز بیان کرد: یقینا جایزه بی‌تاثیر نیست، خصوصا در حوزه ادبیات که مشوق‌های زیادی برای نویسنده وجود ندارد. در نگاه کلان‌تر و نه فقط در سال گذشته می‌توان گفت که بعضا جایزه‌ها اثر مستقیمی اقلا در حوزه ادبیات ندارند. یعنی آن‌ها راه خودشان را می‌روند و نویسنده‌ها هم راه خودشان را، چه در جوایزی که نهادهای دولتی می‌دهند و چه در جوایزی که مراکز دیگر برگزار می‌کنند سلیقه دخالت دارد و انگار با نویسنده مثل دو خط موازی حرکت می‌کنند.

این نویسنده افزود: جایزه‌های ادبی تاثیر مستقیمی ندارند ولی کسی که جایزه می‌گیرد یقینا تشویق می‌شود. اما به نظر من جایزه‌ها جریان‌ساز نیستند. به دلیل دخالت سلیقه، فردیت و این‌که همه‌شمول نیستند، جریان‌سازی توسط آن‌ها سخت است. جوایز چون همه‌شمول نیستند تا حالا نتوانسته‌اند جریان‌سازی کنند چون فقط طیف‌های خاصی را پوشش می‌دهند. ما جایزه‌هایی را که همه طیف‌ها را در ادبیات پوشش دهند، نداریم. البته این فقط مختص سال قبل نیست.

شهریار زمانی همچنین درباره تاثیر ادبیات بر بحران فعلی جامعه که از شیوع ویروس کرونا ناشی می‌شود گفت: به نظر من چون ادبیات هم در تولید و هم در چاپ دیربازده است، به خصوص در شرایطی که ما حالا داریم در درازمدت اثر خواهد گذاشت. البته نمی‌توانیم امسال یا سال بعد شاهد تاثیر آن باشیم ولی در سال‌های بعد یقینا آثار این اتفاق را خواهیم دید. حتی ممکن است برخی از نویسندگان از این شرایط قرنطینه استفاده کنند و طرح‌هایی را حاضر کنند یا بنویسند که بدون شک تاثیر می‌گذارد.

او ادامه داد: می‌توان از شرایط فعلی بازتاب‌هایی برای ادبیات گرفت؛ از هم‌بستگی ایجادشده و حتی رفتارهای فردی را می‌توان نقد کرد. این بازتاب‌ها در ذهن نویسنده رسوب می‌کند و بعدا خودش را نشان می‌دهد. چون اتفاقی نیست که از نگاه یک نویسنده که جامعه خود را زیر ذره‌بین دارد پوشیده بماند، پس حتما تاثیر می‌گذارد. البته این از منظر تولید بود، در بخش اقتصادی هم یقینا تاثیر خواهد گذاشت و کتاب‌هایی که قرار است چاپ شوند مطمئنا به تاخیر می‌افتند. هرچند این اتفاق آمار کتاب‌خوانی را هم بالا برده است و رجوع مردم به کتاب و داستان را هم نمی‌شود نادیده گرفت که اتفاقی مثبت است.

زمانی در پایان با اشاره به این‌که نویسنده‌ها باید به مردم امید بدهند بیان کرد: به نظر من آن‌چه بین نویسنده‌ها باید پررنگ‌تر باشد بحث دادن امید به جامعه است. در شرایطی هستیم که همه به امید نیاز دارند و اگر نویسنده‌ها از طریق فضای مجازی یا راه‌های دیگر این امید را به جامعه منتقل کنند، کار خوبی است.