دسترسی ها

وقتی طارق قیومی، فیلم‌ساز افغان، جایزه‌ی بهترین تصویر متحرک برای فیلم «کاغذپران سیاه» را در کانادا دریافت می‌کرد، هیجان‌زده به نظر می‌رسید. فیلم بلند داستانی وی در میان ده‌ها فیلم از کشور‌های مختلف جهان توانسته بود جایزه‌ی معتبر Leo Award  را از جشنواره بین‌المللی فیلم تورانتو به دست بیاورد.

این جایزه، شام‌گاه یکشنبه‌ی این هفته به افغانستان تعلق گرفت و صدها تن از اشتراک‌کننده‌های برنامه‌ی توزیع جوایز، دقایق طولانی برای افغانستان و فیلم‌ساز جوان افغان در سالون به پا ایستادند و کف زدند.

آتش جنگ، خشونت‌های خانواده‌گی و امید به زند‌گی، این روزها عمده‌ترین تصویری است که سینمای افغانستان از وضعیت مردمان این سرزمین، روی پرده می‌آورد. فیلم «کاغذپران سیاه» زندگی خانواده‌ای را به تصویر کشیده است که در زمان حکم‌روایی طالبان در افغانستان، دچار مشکلاتی می‌شود و پدر خانواده به زندان طالبان می‌افتد.

فیلم «کاغذپران سیاه» در داخل افغانستان صحنه‌برداری شده و بازی درخشان هنرمندان افغان، صحنه‌های این فیلم را هیجانی‌تر و دیدنی‌تر کرده است.

طارق قیومی، این سال‌ها در شهر ونکوور کانادا زند‌گی می‌کند، اما همواره فکر و ذهنش مشغول افغانستان و پرداختن به سوژه‌های تازه در مورد افغانستان است.

طارق قیومی

کانادا در جریان کم‌تر از دو ماه گذشته، میزبان تعدادی از سینماگران و فیلم‌های افغانی بوده است. همین دو هفته قبل، رویا سادات برای اشتراک در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های جنوب آسیا به کانادا آمده بود. فلم «نامه‌ای به رئیس جمهور» از ساخته‌های تازه‌ی وی در این جشنواره به نمایش گذاشته شد. این فیلم حکایت تلخ خانمی را بیان می‌کند که به اتهام کشتن همسرش زندانی شده است. او نامه‌ای به رئیس جمهور می‌نویسد و در آن، داستان زند‌گی و خشونت‌هایی را که متحمل شده است، بیان می‌کند. رئیس جمهور نیز از ورای نامه، به رازهای زیادی پی می‌برد.

پیش از آن، فیلم مستندی زیر نام « لیلا زیر پُل» نیز در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مستند در شهر تورانتو نمایش داده شد. این فیلم را الیزابت میرزایی کارگردانی کرده است. با آن که کارگردان فیلم در امریکا زند‌گی می‌کند، ولی با شرایط ناگوار زند‌گی افغان‌ها و به ویژه محیطی که معتادان مواد مخدر در آن شب و روز خود را می‌گذرانند، آشنایی کامل دارد.

فلم « لیلا زیر پُل» درست همین وضعیت را به تصویر کشیده است. فیلم در عین حال بیش‌تر روی کارنامه‌ی لیلا حیدری، یکی از فعالان اجتماعی در افغانستان که در زمینه‌ی کمک به متعادین مواد مخدر کار می‌کند، تمرکز دارد.

قرار است تا دو هفته‌ی دیگر، فیلم بلند داستانی «حسن» که در داخل افغانستان و بخش‌هایی از آن در کانادا تصویربرداری شده است، نیز در کانادا، افتتاح شده و نمایش داده شود.

فیلم «حسن» از ساخته‌های رسول ایمان، بازیگر و فلم‌ساز جوان افغانستان است. او آرزو دارد به زودی این فیلم را در ایالات متحده و برخی از کشورهای اروپایی نیز به نمایش بگذارد و به این ترتیب زمینه‌ی آشنایی بیش‌تر جهانیان را با وضعیت زنده‌گی مردم افغانستان و تلاش سینماگران این کشور، فراهم کند.

کانادایی‌ها و افغان‌های بیرون از افغانستان نیز دشواری‌های فیلم‌سازی در کشور جنگ زده را به خوبی درک می‌کنند، اما برای بسیاری از طرفداران هنر هفتم، کار در زمینه‌ی فیلم و بازی در سینما حداقل در جامعه‌ی افغانی، دشوارترین رویکرد شرایط کنونی است.

روزنامه‌ی معتبر کانادایی Globe and Mail  در شماره‌ی سی جون خود سینمای افغانستان را ضمن مصاحبه‌ای با طارق قیومی به بررسی گرفته است. این روزنامه نیز به دشواری‌های کار سینما در افغانستان اشاره کرده  و نوشته است: «با وجود دشواری‌های امنیتی، طارق قیومی با دلیری توانسته است صحنه‌های فلم خود را در افغانستان و حتا زیر رادار طالبان، تهیه کند.»

طالبان و سایر گروه‌های مخالف دولت افغانستان با آن که در سال‌های اخیر به گونه‌ی گسترده‌ای از رسانه‌های اجتماعی برای انتشار فلم‌هایی که دستآوردهای جنگ آنان را نشان می‌دهد، استفاده می‌کنند، ولی آنان مخالفت جدی خود را با سینما و محصولات سینمایی همچنان حفظ کرده‌اند.

برای سینماگران افغان تا هنوز هم دشوار است بتوانند رویدادهای تاریخی و وقایعی را که در مناطق خاصی به وقوع پیوسته است صحنه برداری کنند. آنان گزینه‌ی دیگری ندارند جز رفتن به روستاهای اطراف کابل که در برخی از موارد، این انتخاب نیز دشواری‌های امنیتی‌ای دارد. اما چنان که رسول ایمان، فلم‌ساز جوان افغان می‌گوید، تلاش برای ترویج گسترده‌تر سینما یا هنرهفتم، در ضمیر همه فلم‌سازان موج می‌زند و موانع امنیتی دلیلی برای توقف کار برای سینما در افغانستان نخواهد شد.